تپه سیلک
تپه سیلک
قبل از دیدن تصاویر زیر به سایت های زیبای زیر نیز سری بزنید
www.takcarpet.blogfa.com www.takcarpet.ir
روی یکی از سایت های بالا دیدن نمایید تا زیباترین و نفیس ترین کالا را جهت دکوراسیون خانه ببینید
«نزدیک
به پنج هزار سال پیش از میلاد مردم غارنشین فلات ایران در پی دگرگونی
هایی که از لحاظ آب و هوا و تشکیل مزارع و چمنزارها به وجود آمد به دشت ها
روی آوردند و زندگی تازه ای را آغاز کردند و در تمدن آنها نسبت به دوران
پیشین پیشرفت بیشتری دیده شد؛ کهن ترین مردم دشت نشین، مردم محل سیلک
(Sialk) نزدیک کاشان بودند که آثار زندگی ایشان در آنجا یافت شده است.»
میدانگاه باستانی سیَلْک در منطقه فین کاشان واقع شده است و پیشینه ای
هفت هزار ساله دارد.
محوطه باستانی سیَلْک در پهلوی جنوب غربی کاشان و
در سمت راست جاده کاشان به فین قرار دارد و از دو تپهٔ شمالی و جنوبی که در
فاصله ۶۰۰ متری یکدیگر قرار دارند و دو گورستان تشکیل شده است.
تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا نیایشگاه مردمان باستانی بوده است که از گل رس ساخته شده است. این مجموعهٔ تاریخی تا سال ۱۳۱۰ خورشیدی شناسایی نشده بود و در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بود.
بعد از انتقال شماری از آثار به موزه لوور فرانسه، کارشناسان این موزه متوجه دیرینگی این آثار شدند و رومن گیرشمن به ایران فرستاده شد و با همکاری آندره گودار فرانسوی که مدیر موزه ملی ایران بود توانست به کاوش در این میدانگاه ادامه دهد.
سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک نوشته از دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده ولی خطی که همزمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمده بود، با نام پرتو ایلامی شناخته شده پس از رها شدن این پایگاه بازرگانی از میان رفت.
تمدن مردمان تپه های سیلک در ۵۰۰۰ سال پیش مغلوب تمدن آریایی شد که یادگارهای آنها در لایه های گوناگون حفاری مانند ظروف لوله‌دار بلند با نگاره اسب و خورشید و جنگ افزار آهنی و شمشیر و نیزه های بلند پیدا شده است.
تپه
های سیلک (sialk) یکی از کهن ترین تمدن های بشری و از قدیمی ترین مراکز
سکونت ما قبل تاریخ، در کاشان قرار دارد. این تپه های باستانی در ۲۴ شهریور
۱۳۱۰ هجری شمسی با شماره ۳۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تعداد 32 زیگورات در ایران و بین النهرین شناسایی شده است که به دوره های
تاریخی اورنمو موسس سلسله اور در حدود سالهای 2112 ق.م تا زمان آشور
بانیپال پادشاه آشور در سال 631 ق.م تعلق دارند. در ایران سه زیگورات شوش،
هفت تپه و چغازنبیل وجود دارند. زیگورات سیلک چهارمین زیگورات کشف شده در
فلات ایران میباشد. این زیگورات که از بقیه موارد مشابه قدیمی تر است در
مرکز فلات ایران قرار دارد و از این پس نباید بنای زیگورات را بنایی سومری
تلقی نمود بلکه میتوان آنرا سبکی معماری فرض کرد که از مرکز فلات ایران
برآمده است.
تپه های سیلک در حقیقت زیگورات یا محل عبادت اقوام
باستانی بوده که از گل رس ساخته شده است. تا پیش از آغاز کاوش های علمی،
کسی به ارزش باستانی و اهمیت تاریخی تپه های سیلک پی نبرده بود ولی با
شناسایی آن در سال ۱۳۱۰ ه. ش این تپه ها اهمیت و شهرت جهانی یافت. امروزه
شهرت جهانی تپه های باستانی، مرهون کاوش های باستان شناسی هیئت فرانسوی به
سرپرستی پروفسور گریشمن و سپس هیئت ایرانی به سرپرستی دکتر صادق ملک
شهمیرزادی است. هیئت فرانسوی به سرپرستی دکتر گریشمن از طرف موزه لوور
فرانسه از سال ۱۳۱۱ ه. ش به مدت ۳ سال در این تپه ها به اکتشاف پرداختند.
با کاوش های گریشمن، ۶ دوره فرهنگی متمایز در محوطه سیلک شناسایی شد که این
دوره ها از ۷ هزار و ۵۰۰ سال پیش آغاز شده بود. با انتشار گزارش کاوش های
گریشمن، سیلک به عنوان مهد و خاستگاه یکی از کهن ترین تمدن های بشری مطرح
شد و نگاهها را به خود معطوف کرد. در خرابه های تپه باستانی سیلک، چند
اسکلت انسان و ظروف قدیمی پیدا شد که اکنون این اشیا» در موزه های لوور
فرانسه، موزه ملی ایران و موزه ملی کاشان و موزه ای درجنب این بنای باستانی
به نمایش گذاشته شده است. آثاری که تاکنون از تپه های سیلک کشف شده بیانگر
سیر تحول زندگی بشر از غارنشینی تا یکجانشینی و شهرنشینی است.
این
محوطه دو تپه شمالی و جنوبی با فاصله 600 متر دارد.در اطراف تپه جنوبی دو
گورستان قرار دارد. این منطقه توسط رومن گیرشمن حفاری شده است. در تپه
شمالی دو دوره فرهنگی مشخص شد که قدیمیترین آثار آن به 7500 سال پیش تعلق
دارد و حدود 6100 سال پیش متروک شده است. در تپه جنوبی نیز از 6100 سال پیش
زندگی جاری بوده است. دوره دیگری نیز شناخته شده است که در این دوره
زیگورات سیلک ساخته شده است و به 5000 سال تا 4250 سال پیش تعلق دارد. دو
گورستان به 3500 سال قبل و 3000 سال قبل یعنی دوره ماد ها تعلق دارند. این
منطقه را شاید بتوان تنها شهر جهان محسوب کرد که هفت هزار و پانصد سال در
آن زندگی جاری است. خاکسپاری در این دو گورستان مادی با موارد دیگر
خاکسپاری در فلات ایران فرق دارد و نشان از ظهور فرهنگ جدیدی دارد. آنها
ابتدا گودالی حفر میکردند و جسد را در آن قرار میدادند سپس روی آنرا خاک می
ریختند تا مانند سقفی شیروانی از سطح زمین بالاتر آید و روی تپه خاکی را
سنگ میگذاشتند. درون قبرها اشیای سفالی و مفرغی و تزیینی قرار میدادند. در
این زمان هنوز طلا شناخته نشده بود. سفال مادی این دوره شبیه سفالهای
نوشیجان و گودین و همچنین شبیه سفالهای فریگ است. سبک ساخت این سفالها با
دوره های قبل متفاوت است. در این میان ظروف آبخوری با آبریزهای به شکل
منقار پرندگان دیده میشود که کاملا نوظهور است. این ظروف طرحهای متنوعی
دارند و مشابه آنها در شمال غرب ایران دیده شده ولی آنها بدون طرح هستند
گیرشمن کشف کرد که سازه عظیم سیلک بر روی سکو قرار گرفته است که بعد از آن در شهرهای اورارتویی ومادی میتوان این نوع سکوها را مشاهده کرد. کاسه های با لبه واریخته در این مکان بسیار دیده میشوند که به دوره آغاز نگارش تعلق دارند و بر روی آنها آثاری از نگارش دیده میشود که به دوره آغاز نگارش ایلامی تعلق دارند. در حفاری هایی که در زمستان سال 1380 انجام شد دیوار خشتی سکوی زیگورات نمایان شد و این زیگورات را میتوان قدیمی ترین زیگورات فلات ایران و بین النهرین نامید. چهار گوشه زیگورات رو به چهار جهت اصلی جفرافیایی بوده و سه طبقه داشته است. دو برجک قوس دار نیز در بالاترین سطح زیگورات قرار دارند که رو به سمتی هستند که در طلوع آفتاب اولین شعاع های نور خورشید را جذب میکنند. بر بالای زیگورات نیز اتاقکی قرار داشته است. البته باید گفت نظرات مختلفی در مورد زیگورات بودن یا نبودن این سازه بیان شده است و در مورد آن نمی توان نظر قطعی داد، تنها می توان آنرا به عنوان یک نظریه قبول کرد
تپه های سیلک پس از کاوش های گریشمن، دوباره فراموش و به مرور زمان تبدیل به محل تخلیه نخاله های ساختمانی و تجمع معتادان شد تا اینکه در سال ۱۳۸۰ طرح بازنگری سیلک به مدت ۵ سال و زیر نظر دکتر صادق ملک شهمیرزادی آغاز شد. تلاش های دکتر ملک شهمیرزادی و انتشار نتایج طرح در ۵ جلد کتاب موجب شد تا بار دیگر نگاهها به سوی سیلک جلب شود. این کتاب ها ابعاد تازه ای از تمدن ساکنان سیلک پیش روی محققان و باستان شناسان گشود. محوطه سیلک مشتمل بر یک تپه شمالی و یک تپه جنوبی و دو قبرستان تاریخی (متعلق به هزاره دوم و هزاره اول قبل از میلاد) است که یکی از قبرستان ها بطور کامل از بین رفته است. با تمام ویژگی های کم نظیر سیلک، این تپه های خاکی و بی آب و علف با قسمت کوچکی از دیواره ای خشتی و چند ابزار و اسکلت، در نگاه ابتدایی برای افراد عادی جذابیت فراوانی ندارد، ولی با کمی توجه به قدمت و شناخت تاریخ، آن وقت این تپه ها برای بیننده، دالانی برای ورود به دنیایی دیگر محسوب خواهد شد و وسوسه دیدن سیلک را برای او برخواهد انگیخت. اما متاسفانه امروزه جلوه های طبیعی این تپه ها بر اثر حضور و دخالت انسان در حریم این منطقه و ساخت و سازهای بی رویه، خدشه دار و باعث نگرانی باستان شناسان و اهالی فرهنگ و هنر و تاریخ شده است. سیلک ۳ حریم و یک عرصه دارد که این درجه بندی در سال ۱۳۷۸ بر اساس فاصله نزدیکی به محدوده تپه ها تعیین و در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصویب و به استانداری و ادارات مرتبط ابلاغ شد. به گفته عبداللهی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کاشان «مجموع وسعت عرصه و حریم ”یک” تپه های سیلک ۱۱۰ هکتار است که هر گونه ساخت و ساز و عملیات عمرانی در این محدوده ممنوع است.» به هر حال منطقه باستانی سیلک متعلق به همه ایرانیان است و عزم ملی، ارتقای آگاهی مردم و همکاری مسئولان برای حفاظت و نگهداری از این منطقه باستانی ضروری است.